阅读: 10 发表于 2024-06-13 19:19
Kasabay ng panahon ng makabayang protesta, saksi ang dekada '70 sa mainit na usaping pangwika dulot ng nalikhang tensyon sa nakaraan hinggil sa akusasyong pagpapalaganap ng " puristang Tagalog " bilang wikang pambansa (Almario 1997). Nagbunsod ito ng kamalayan sa higit na bukas at mapagbuong wikang pambansa na tatawaging " Filipino, " ayon sa atas ng Konstitusyong 1973. Sa ganitong kaligirang panlipunan, isang maalab na pagtugon naman sa " Pilipinisasyon ng agham panlipunan " ang pagkasilang sa Sikolohiyang Pilipino sa akademya na ipinakilala ni Dr. Virgilio G. Enriquez (Rodriguez-Tatel 2008). Mula rito, maituturing na halos kasintada ng manpanlahat na konseptuwal na " wikang Filipino " ang isinusulong na mapagpalayang " Sikolohiyang Pilipino. " Ang kapwa pagsisimula at pag-iral ng wikang Filipino at Sikolohiyang Pilipino ay patunay ng pagiging mahahalagang elemento ng mga ito sa pagsusulong ng kamalayang makabayan. Sa ganitong katunayan, si " Doc E " ay hindi lamang naging tagapagtaguyod ng Sikolohiyang Pilipino bagkus maging ng wikang P/Filipino at ang proseso ng intelektwalisasyon nito sa akademya. Naniniwala siyang sa wika ng mamamayan nakapaloob ang mahahalagang aspekto ng kanyang pag-iisip at pananaw (Enriquez at Alfonso 1980), isang katotohanang hindi kayang saklawin ng Ingles sapagkat hindi ito nakaugat sa Kapilipinuhan. Sa kabila nito, taliwas ang nagaganap sa akademya. Nakita niya ang misedukasyong umiiral sa mga unibersidad dulot ng pagtangkilik nito sa wikang Ingles at kadikit nito, ang pagtalima sa interes at kulturang Anglo-Amerikano. Patunay rito ang maling pananaw na nalikha sa mga konseptong gaya ng " hiya, " " bahala na, " " pakikisama, " at " utang na loob " (Enriquez 1981). Dahil sa diglosikong sitwasyon sa pagitan ng wikang Ingles at wikang P/Filipino kasama ang mga wika sa Pilipinas, naging masigasig si Doc E sa pagdadalumat, pagbubuo, at pagsasalin ng mga materyales sikolohikal sa wikang Pilipino simula sa kanyang pagdating mula sa pag-aaral sa Estados Unidos noong 1971 (Pe-Pua at Protacio-Marcelino 2002). Kasabay nito, dinokumento rin niya at ng kanyang mga kasamahan ang mga pananaliksik na nasusulat sa mga katutubong wika at diyalekto.